Ακούγεται φιλάνθρωπος.
"Να μην διαβάζετε στα μικρά παιδιά σας παραμύθια, που είναι ψέματα. Να τους διαβάζετε την Παλαιά Διαθήκη. Να μαθαίνουν από μικρά."
Ήταν μια φράση που έτυχε να ακούσω, όταν έπεσα μετά από auto-search στη ραδιοφωνική εκπομπή της ΕΚΚΛΗ&ΣΙΑ. "Τσακ Ποτ", σκέφτηκα και συνέχισα να ακούω τον άξιο συνεχιστή του Joseph Goebbels, ο οποίος έπλενε τον μινιμαλιστικό εγκέφαλο των ακροατών του με τον πύρινο, παιδαγωγικό λόγο του. Λίγα λεπτά μετά, ακόμη κι εγώ δεν άντεχα τις διαδοχικές αυξομειώσεις στην ένταση της φωνής του, κάθε στιγμή που σχεδόν όλα τα καταγεγραμμένα logical fallacies υλοποιούνταν με τη μορφή ηχητικών σημάτων στην έξοδο του μεγαφώνου."Ωχ, βούλωσέ το πια, Φίρερ" φώναξα και κοπάνησα το "Next Channel".
Όντας, βέβαια, αρρωστημένα ευφάνταστος, αποφάσισα να ενορχηστρώσω μια προσομοίωση της ανωτέρω παιδαγωγικής πρότασης.
Πατέρας: - Κι ύστερα ο Θεούλης είπε στον Μωυσή: "Τα μεσάνυχτα θα διασχίσω την Αίγυπτο. Κάθε πρωτότοκος γιος στην Αίγυπτο θα πεθάνει, από τον πρωτότοκο γιο του Φαραώ, μέχρι τον πρωτότοκο γιο μιας τυχαίας σκλάβας, όπως και όλα τα πρωτότοκα ζώα. Θα υπάρχει δυνατός θρήνος στην Αίγυπτο. Ο χειρότερος που υπήρξε ή θα υπάρξει ποτέ". Αυτάαααα. Κοιμήσου τώρα.
Κοριτσάκι: - Δεν μπορώ, φοβάμαι.
- Τι φοβάσαι;
- Τον θεούλη. Μπορεί να με σκοτώσει.
- Γιατί τον φοβάσαι; Δεν έκανες τίποτα, (ούτε είσαι πρωτότοκος γιος).
- Ούτε και τα παιδάκια στην Αίγυπτο έκαναν.
- Έκανε ο Φαραώ. Δεν άφηνε τους Εβραίους ελεύθερους.
- Και τι σχέση έχει αυτό με τα παιδάκια;
- Αυτά είναι του Θεού πράγματα, δεν πρέπει να τα ρωτάς. Θα σου φέρω κάποιον να σε βοηθήσει, καρδούλα μου. Όλα θα πάνε καλά, Έμιλι Ρόουζ.
Κατά τα άλλα, βέβαια, φαίνεται εποικοδομητική η ιδέα να διδάσκεται το παιδί από μικρό τις σφαγές, τις αιμομιξίες και τις θείες τιμωρίες από το αδιαμφισβήτητα ορθό πρίσμα τής Παλαιάς Διαθήκης. Να μαθαίνει, όπως είπε και ο εκφωνητής ιερέας, από μικρό.
Επειδή έχω έξυπνους αναγνώστες (appeal to flattery), θα προχωρήσω την ανάρτηση χωρίς πολλά εισαγωγικά. Αν όμως περιμένετε εγώ να σας πω από που προήλθε ο τίτλος, τότε πηγαίνετε καλύτερα να διαβάσετε Espresso.
Ο άνθρωπος συνήθιζε και συνηθίζει να εκφράζει συναισθήματα. Αφορμόμενος από αυτό θα κάνω μια σύντομη και διόλου επιστημονικη μελέτη της διαχρονικής εξέλιξης των θρησκειών.
Την εποχή που δεν υπήρχε internet, ρεύμα και ΣΚΑΙ, οι άνθρωποι μαστίζονταν από αμάθεια. Παρατηρώντας τις ζωές τους, κατάφεραν μετά από υπερπροσπάθεια να σημειώσουν δυο κοινά, πανανθρώπινα σημεία: τη γέννηση και τον θάνατο. Γνώριζαν, σαφώς, ότι ένα απλοειδές ωάριο μετά από γονιμοποίηση μετατρέπεται σε διπλοειδές ζυγωτό σαράντα έξι χρωμοσωμάτων, το οποίο ακολουθώντας μια σειρά μιτωτικών διαιρέσεων θα σχηματίσει σιγά-σιγά το έμβρυο, όμως ο θάνατος ήταν μια έννοια που τους γοήτευε, τους τρόμαζε και τους προβλημάτιζε.
Ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται από ενστικτώδη περιέργεια. Ο τρόμος μαζί με την περιέργεια δημιούργησαν την πρώτη (με βάση τις περιορισμένες γνώσεις μου) θρησκεία: τον ανιμισμό, δηλαδή τη λατρεία των ψυχών.
Έτσι οι πρωτόγονοι άνθρωποι έλυσαν το ασήμαντο πρόβλημα του θανάτου και μπόρεσαν επιτέλους να ασχοληθούν με βασικότερα ζητήματα, όπως για παράδειγμα τη γενοκτονία των Μαμούθ στην ευρύτερη περιοχή τού σύγχρονου Καναδά.
Για να μην αναλώνω ψηφιακό μελάνι σε ανούσιες περιόδους που θα έχουν την τύχη της EULA, θα δώσω ένα απλό σχήμα της διαχρονικής εξέλιξης των θρησκειών, πάντα κατά τη γνώμη μου. Αν παρ' όλα αυτά αδυνατείτε να το καταλάβετε, ζητήστε βοήθεια από έναν συνεργαζόμενο με το blog θηλυκό μπαμπουίνο στο ζωολογικό κήπο της γειτονιάς σας.
Ανιμισμός (Η πεποίθηση ότι ο άνθρωπος έχει ψυχή που συνεχίζει την πορεία της μετά τον θάνατο) -> Προγονολατρία (Η πεποίθηση ότι οι ψυχές των προγόνων συνεχίζουν να επηρεάζουν τις ζωές των ζωντανών και, ναι, γράφεται με γιώτα) -> Τοτεμισμός (Η πεποίθηση ότι μια ομάδα ανθρώπων έχει μια μυστικιστική σχέση με κάποιο πνευματικό ον που μπορεί να παίρνει τη μορφή κάποιου ζώου ή φυτού ώστε να επηρεάζει τις ζωές τους) -> Ζωομορφισμός (Η πεποίθηση ότι ένα ζώο είναι ιερό ως έκφανση κάποιου θεού και γι' αυτό λατρεύεται ως θεός) -> Ανθρωπομορφισμός (Η πεποίθηση ότι οι θεοί έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά).
Αξίζει να προσθέσω ότι οι πρώτες ελληνικές θεότητες ήταν ζωομορφικές (για παράδειγμα η μέλαινα Δήμητρα που είχε κεφάλι αλόγου) και αντικαταστάθηκαν αργότερα από τις αντίστοιχες και μέχρι σήμερα γνωστές ανθρωπομορφικές τους εκφάνσεις, που ήταν περισσότερο in.
Η θρησκεία, λοιπόν, λειτούργησε σαν άλλο αυγό του Κολόμβου, προκειμένου να απαλύνει τον συναισθηματικό πόνο του αποχωρισμού από ένα πεθαμένο, αγαπημένο πρόσωπο και να δώσει μια απάντηση σε δύσκολα ερωτήματα που βασάνιζαν τα απαίδευτα μυαλά, όπως η πανάρχαια φράση "η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;". Χιλιάδες χρόνια μετά, ήρθε από κάποιον βαθύτατα θρησκευόμενο η σαφέστατα τεκμηριωμένη απάντηση "Ο θεός/δημιουργός έκανε την κότα και η κότα το αυγό". Το παράδοξο της απάντησης διαιωνίζεται, βέβαια, στην ορφική κοσμογονία, όπου ο θεός/δημιουργός είναι το Κοσμικό Ωόν. Εεεντάξει.
Τον ίδιο ρόλο επιτελεί σήμερα η Επιστήμη με το "Ε" της γενικότητας. Τόσο η θρησκεία, όσο και η επιστήμη βασίζονται σε αξιώματα/δόγματα, και πατώντας σε αυτά προσπαθούν να δώσουν μια εξήγηση στα αναπάντητα ερωτήματα του ανθρώπου. Η μόνη διαφορά, βέβαια, είναι ότι η επιστήμη στηρίζεται στην αυτοαμφισβήτηση, ενώ η θρησκεία στην αυθαίρετη επιλογή.
Θα αναλύσω σύντομα τον όρο "αυθαίρετη επιλογή". Σύμφωνα με τη λογική, αφού δεν υπάρχουν αποδείξεις για την ύπαρξη και την ανυπαρξία ενός πνευματικού κόσμου, τότε η συνετή και λογική στάση απέναντι στο ερώτημα "υπάρχει θεός/πνευματικός κόσμος;" είναι η πλήρης άγνοια.
Αντίθετα, ο οπαδός της ύπαρξης (ή της ανυπαρξίας) θεού/πνευματικού κόσμου, ενάντια σε κάθε λογική προσέγγιση, επιλέγει να απαντήσει καταφατικά (ή αρνητικά), αναίτια και αυθαίρετα.
Με βάση την ανωτέρω πιθανή εξέλιξη των θρησκειών καταλαβαίνω ότι το βαθύτερο αίτιο αυτής της αυθαίρετης επιλογής είναι η απορία για τον θάνατο ή η ελπίδα για μια μεταθανάτια ζωή. Θεωρώ, επομένως, αναμενόμενη την ανάγκη του πιστού να πιστεύει και να λατρεύει τον θεό του ελεύθερα. Όταν όμως αυτή η αυθαίρετη επιλογή μετουσιώνεται σε μοναδική και αδιαπραγμάτευτη αλήθεια η οποία πρέπει οπωσδήποτε να μεταλαμπαδευθεί, τότε είναι η στιγμή που πρέπει να τεθούν όρια στη θρησκευτική ελευθερία.
Κι έτσι καταλήγουμε στο εφαλτήριο της ανάρτησης. Σκιάζομαι όταν συλλογίζομαι την πιθανότητα να έπεισε εκείνος ο ιερέας κάποιον ακροατή με τον προπαγανδιστικό του λόγο. Σκιάζομαι, γιατί αυτό που έσπειρε εκείνος ο ομιλητής στη συνείδηση των γονιών ήταν ότι όχι απλά είναι θεμιτή και θεάρεστη η θρησκευτική προπαγάνδα στα νήπια, αλλά είναι παιδαγωγικώς απαραίτητη.
Πριν αποφασίσω να δημοσιεύσω αυτό το κείμενο, φρόντισα να συζητήσω με γονείς, συνομήλικους και παιδιά σχετικά με τα όσα πραγματεύομαι εδώ. Είπα, λοιπόν, σε κάποιους θρησκευόμενους γονείς ότι είναι δικαίωμά τους να επιλέγουν αυθαίρετα το αν θα πιστέψουν ή όχι σε κάποιον θεό. Όμως αυτή η επιλογή δεν κάνει απαραίτητα την πεποίθησή τους αληθή. Επομένως δεν έχουν το δικαίωμα να επηρεάζουν και να προπαγανδίζουν το νήπιο σε κάτι το οποίο είναι πιθανόν να είναι ψευδές με γνώμωνα μια προσωπική τους επιλογή/πεποίθηση.
Η απάντηση που πήρα άλλες φορές ήταν καλυμμένη με τον μανδύα τού φόβου κι άλλες φορές με αυτόν της παράδοσης. Υπήρξαν πραγματικά γονείς που υποστήριζαν ότι πρέπει να μεγαλώνουν τα παιδιά τους "χριστιανικά", επειδή έτσι έκαναν και οι δικοί τους γονείς, επειδή έτσι γινόταν πάντα κι επειδή αυτό κάνουν όλοι. Όσο παράλογο κι αν σας ακούγεται, είναι σαν να λέμε ότι οι γονείς αυτοί θεωρούσαν θεμιτό τον πρσηλυτισμό επειδή είναι in.
Δεν θα αναλύσω αυτόν τον παραλογισμό, αλλά θα προσπαθήσω να προσεγγίσω αυτόν τον φόβο των γονιών για το παιδι τους. Αυτός ο φόβος, μετά από δειγματοληπτική έρευνα, είναι τόσο φυσικός όσο και υπερφυσικός. Δεν θα αναφερθώ εκτενώς στον υπερφυσικό φόβο, καθώς είναι παράλογος. Αυτό που απάντησα σε μια τέτοια περίσταση ήταν μια ανακατασκευή προηγούμενων φράσεών μου που κατέληξε κάπως έτσι: "Η αυθαίρετη πεποίθησή σου δεν είναι απαραίτητα αληθής, επομένως καταντά παρανοϊκό να φοβάσαι για κάτι το οποίο μπορεί, δυνητικά, να είναι ψευδές".
Θα αναφερθώ όμως εκτενέστερα στον φυσικό φόβο. Φόβος ο οποίος αποτυπώνεται ξεκάθαρα στη φράση: "Ε, να μην γινει το παιδί μου χριστιανός. Να γίνει άκαρδος, παρτάκιας, βιαστής, φονιάς, εγκληματίας και σατανιστής". Παρατηρείτε ξεκάθαρα πως ο γονιός ταυτίζει τον χριστιανισμό με την ηθική και τον ανθρωπισμό, διαπράττοντας σωρεία λογικών λαθών.
Εγώ σε αυτή τη μπερδεμένη φράση απάντησα: "Είναι ορθό να ανατραφεί το παιδί με ανθρωπιστικές αρχές, χωρίς όμως να επηρεάζεται από τους γονείς του θετικά ή αρνητικά στην επιλογή θρησκείας, καθώς η θρησκευτική προπαγάνδα μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτα τραύματα στον παιδικό ψυχισμό. Είναι ορθό ο γονιός να παραδέχεται την άγνοιά του, όταν το παιδί τον ρωτά, για παράδειγμα, για τη δημιουργία του κόσμου ή του ανθρώπου".
Και η απάντηση που πήρα ήταν: "Ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις. Η κόλαση είναι γεμάτη καλούς ανθρώπους. Στον παράδεισο πάνε οι πιστοί. Τους χλιαρούς θα τους ξεράσει ο Θεός".
Παρ' όλο τον παράλογο σκοταδισμό που συμπύκνωνε η παραπάνω φράση, εγώ έκανα ένα άλμα και αποφάσισα να κάνω μια παρουσίαση του Θεού με τη μορφή ασυμβίβαστων ενδεχομένων.
Χωρίς να ορίσω την έννοια "θεός", προχωρώ σε μια ψευτοεπιστημονική, λογική ανάλυση:
Υπάρχει Θεός ή δεν υπάρχει θεός. Αν δεν υπάρχει τότε, είτε τον λατρεύουμε είτε όχι, θα σαπίσουμε και θα γίνουμε λίπασμα για ραδίκια.
Αν υπάρχει, τότε έχουμε τα παρακάτω ενδεχόμενα.
Υπάρχει και ασχολείται με τους ανθρώπους ή υπάρχει και δεν ασχολείται με τους ανθρώπους. Αν υπάρχει και δεν ασχολείται με τους ανθρώπους, τότε, είτε τον λατρεύουμε είτε όχι, θα σαπίσουμε και θα γίνουμε λίπασμα για ραδίκια.
Αν υπάρχει και ασχολείται με τους ανθρώπους, τότε έχουμε τα παρακάτω ενδεχόμενα.
Υπάρχει, ασχολείται και θέλει το καλό των ανθρώπων (όσο γενικό κι αν ακούγεται) ή υπάρχει, ασχολείται και δεν θέλει το καλό των ανθρώπων. Το δεύτερο σημαίνει ότι θέλει το κακό των ανθρώπων (οπότε σε αυτή τη περίπτωση είναι τύραννος και εχθρός των ανθρώπων) ή ότι απλά είναι ουδέτερος (οπότε είτε τον λατρεύουμε είτε όχι, χέστηκε η φοράδα στο αλώνι).
Αν όμως υπάρχει, ασχολείται με τους ανθρώπους και θέλει το καλό τους, τότε δεν μπορώ να καταλάβω για ποιο λόγο θα θεωρούσε "κακό" έναν πραγματικό secular humanist (αν δεν ξέρετε τα εγγλέζικα, ψάξτε τα) που δρα επίσης ανιδιοτελώς για το καλό των ανθρώπων.
Προσωπικά, εκτιμώ περισσότερο έναν άθεο (και όχι αγνωστικό) ανθρωπιστή, ο οποίος, αν και πιστεύει πως θα γίνει λίπασμα για τα ραδίκια, συνεχίζει να δρα προς ώφελος των ανθρώπων, από έναν θρησκευόμενο ανθρωπιστή, ο οποίος, σύμφωνα με την πίστη του, στο τέλος θα λάβει και μια θέση στον Παράδεισο ως ανταμοιβή.
Φυσικά δεν περίμενα πως τα λόγια μου θα μπορούσαν να πείσουν τον τρομοκρατημένο γονιό. Κλείνοντας τη συζήτηση, παρατήρησα απλά πως θεωρώ το καλύτερο για ένα παιδί να παιδαγωγείται με τις φιλάνθρωπες αρχές τού σχισματικού Ανθρωπισμού, χωρίς να φοβάται ο θρησκευόμενος γονιός για τη πιθανή τιμωρία αυτού ή του παιδού του από έναν επίσης φιλάνθρωπο θεό.
Και αυτό που πήρα ως απάντηση ήταν: "Όλες αυτές οι ανθρωπιστικές οργανώσεις είναι νεοεποχίτικο κόλπο του ερχόμενου αντιχρίστου για να στρέψει τον κόσμο στην αθεΐα. Πρόσεχε μη χάσεις την ψυχή σου και καταλήξεις να τιμωρείσαι στην κόλαση."
Καθ' όλη τη διάρκεια της τελευταίας του απάντησης, φυσικά, σφράγισα το μυαλό μου και ανακάλεσα από μνήμης ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή της καραβίδας.
Θα υπάρξει και συνέχεια.
Πώς τιμωρεί ο Θεός έναν μαζοχιστή;
Γκάντι, Μητέρα Τερέζα και Φίρερ, τα λέμε στην κόλαση.
